ষ্টক ট্ৰেডিং (Stock Trading)

 ট্ৰেডিঙৰ অৰ্থ (Meaning of Trading)

ব্যৱসায় মূলতঃ দুটা সত্তাৰ মাজত সামগ্ৰী আৰু সেৱাৰ বিনিময়। এই প্ৰেক্ষাপটত সত্তাসমূহ হৈছে বিনিয়োগকাৰী/ব্যৱসায়ী যিয়ে বিভিন্ন কোম্পানীৰ ষ্টক বিনিময় কৰি আছে। ষ্টক ট্ৰেডিং ষ্টক মাৰ্কেটত হয়। অনলাইন ট্ৰেডিং আৰু বিনিয়োগৰ ফলত ষ্টক মাৰ্কেটসমূহ বৃহৎ অংশৰ লোকৰ বাবে সুলভ হৈ পৰিছে
ট্ৰেডিঙৰ ইতিহাস (History of Trading)
মানৱ সভ্যতা অৰ্থাৎ কৃষি বিপ্লৱৰ সমানেই বাণিজ্যৰ অস্তিত্ব আছে। ব্যৱসায়ৰ ৰূপ অৱশ্যে বিভিন্ন সমাজত ভিন্ন হৈছে। মূলতঃ বিচ্ছিন্ন মানৱ সম্প্ৰদায়ৰ বাবে, যিয়ে একত্ৰীকৰণক একক ব্যৱস্থাত পৰিণত কৰিবলৈ অনুমতি নিদিলে। কিন্তু পূৰ্বতে বিভিন্ন সমাজত প্ৰচলিত ব্যৱসায়ৰ এটা প্ৰকাৰ আছিল বিনিময় ব্যৱস্থা, য’ত অন্যান্য সেৱা আৰু সামগ্ৰীৰ বিনিময়ত সেৱা আৰু সামগ্ৰীৰ ব্যৱসায় কৰা হৈছিল।

কিন্তু সামগ্ৰীৰ মূল্য জুখিবলৈ কোনো মৌলিক মানদণ্ডৰ অভাৱৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি বিনিময় ব্যৱস্থাটো অসুবিধাজনক বুলি ধৰা পৰিছিল। এই অসুবিধাই ধনৰ পথ গঢ়ি তুলিছিল, যিয়ে এটা মানদণ্ড হিচাপে কাম কৰিছিল যাৰ বিপৰীতে সকলো সামগ্ৰীৰ মূল্য জুখিব পৰা যায়। এই আৱিষ্কাৰে ঋণৰ সুবিধাৰ প্ৰৱৰ্তন, শ্বেয়াৰ ট্ৰেডিং ইত্যাদি অৰ্থনৈতিক আৰু বিত্তীয় উন্নয়নৰ এক শৃংখলৰ সূচনা কৰিছিল।

ইউৰোপত যৌথ ষ্টক কোম্পানী গঠনৰ লগে লগে ষ্টক ব্যৱসায়ৰ অস্তিত্ব আহিছিল আৰু ইউৰোপীয় সাম্ৰাজ্যবাদত ই গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল। ইউৰোপৰ বিভিন্ন চহৰত অনানুষ্ঠানিক শ্বেয়াৰ বজাৰত ভেঁকুৰৰ সৃষ্টি হ’বলৈ ধৰিলে। ৰাজহুৱাভাৱে শ্বেয়াৰৰ ব্যৱসায় কৰা প্ৰথমটো যৌথ ষ্টক কোম্পানী আছিল ডাচ ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানী যিয়ে আমষ্টাৰডাম ষ্টক এক্সচেঞ্জৰ জৰিয়তে নিজৰ শ্বেয়াৰ মুকলি কৰিছিল।

ভৌগোলিক সম্প্ৰসাৰণৰ লগতে অৰ্থনৈতিক উন্নয়নৰ পোষকতাত যৌথ ষ্টক কোম্পানীসমূহে সফলতা লাভ কৰাৰ পিছত সেইবোৰক বিত্তীয় জগতৰ মূল ভেটি হিচাপে গঢ়ি তোলা হৈছিল। ভাৰত আৰু এছিয়াত অনলাইন ব্যৱসায়ৰ বাবে প্ৰথম এক্সচেঞ্জ আছিল বম্বে ষ্টক এক্সচেঞ্জ যিটো ১৮৭৫ চনত স্থাপিত হৈছিল।ভাৰতত ৰাষ্ট্ৰীয় ষ্টক এক্সচেঞ্জৰ লগতে বিএছই হৈছে ষ্টক মাৰ্কেটৰ ব্যৱসায় হোৱা দুটা মূল ঘৰ।

ষ্টক মাৰ্কেটত ট্ৰেডিঙৰ প্ৰকাৰ (Types of Trading in Stock Market)
মূলতঃ শ্বেয়াৰ ট্ৰেডিং পাঁচ ধৰণৰ। এইবোৰ -

১) দিনৰ ব্যৱসায় (Intraday Trading)
এই ধৰণৰ ব্যৱসায়ত এদিনতে ষ্টক ক্ৰয়-বিক্ৰয় কৰা হয়। ষ্টক মাৰ্কেটৰ ক্ষেত্ৰত একক দিনৰ অৰ্থ হ’ল সপ্তাহৰ এটা দিনত পুৱা ৯:১৫ বজাৰ পৰা বিয়লি ৩:৩০ বজালৈ (বজাৰৰ বন্ধৰ দিন বাদ দিলে)। দিনৰ ব্যৱসায়ৰ ক্ষেত্ৰত ব্যক্তিসকলে কেইমিনিটমান বা কেইঘণ্টামানৰ বাবে ষ্টক ৰাখে।

এনে ব্যৱসায়ৰ সৈতে জড়িত এজন ব্যৱসায়ীয়ে দিনটোৰ বজাৰ বন্ধ হোৱাৰ আগতে নিজৰ লেনদেন বন্ধ কৰিব লাগিব। ষ্টকৰ এন এ ভিৰ ক্ষুদ্ৰ উঠা-নমাৰ মূলধন হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰাৰ বাবে ই জনপ্ৰিয়।

ডে ট্ৰেডিঙৰ বাবে বজাৰৰ বিষয়ত দক্ষতা, বজাৰৰ অস্থিৰতাৰ বিষয়ে ভালদৰে বুজা আৰু ষ্টকৰ মূল্যৰ উত্থান-পতনৰ সম্পৰ্কে তীক্ষ্ণ জ্ঞানৰ প্ৰয়োজন। গতিকে ইয়াক বেছিভাগেই অভিজ্ঞ বিনিয়োগকাৰী বা ব্যৱসায়ীয়ে কৰে।

2) স্কেলপিং (Scalping)
ইয়াক মাইক্ৰ’ ট্ৰেডিং বুলিও কোৱা হয়। স্কেলপিং আৰু ডে-ট্ৰেডিং দুয়োটা ইন্ট্ৰাডে ট্ৰেডিঙৰ উপগোট। স্কেলপিঙৰ লগত এটা বজাৰৰ দিনত এক ডজনৰ পৰা এশটা লাভ বাৰে বাৰে সৰু সৰু লাভ লাভ কৰাটো জড়িত হৈ থাকে।

কিন্তু প্ৰতিটো লেনদেনে লাভৰ সৃষ্টি নকৰে, আৰু কিছুমান ক্ষেত্ৰত ব্যৱসায়ীৰ মুঠ লোকচান লাভতকৈ বেছি হ’ব পাৰে। এই ক্ষেত্ৰত ছিকিউৰিটিজৰ ৰখাৰ সময়সীমা দিনৰ ব্যৱসায়ৰ তুলনাত কম, অৰ্থাৎ ব্যক্তিসকলে সৰ্বাধিক কেইমিনিটমানৰ ষ্টক ৰাখে।

এই বৈশিষ্ট্যই লেনদেনৰ কম্পাঙ্ক অনুমতি দিয়ে। ডে-ট্ৰেডিঙৰ দৰেই স্কেলপিঙৰ বাবেও বজাৰৰ অভিজ্ঞতা, দক্ষতা, বজাৰৰ উঠা-নমাৰ প্ৰতি সজাগতা আৰু তৎকালীন লেনদেনৰ প্ৰয়োজন।

৩) ছুইং ট্ৰেডিং (Swing Trading)
এই শৈলীৰ ষ্টক মাৰ্কেট ট্ৰেডিং ব্যৱহাৰ কৰি হ্ৰস্বম্যাদী ষ্টক ট্ৰেণ্ড আৰু পেটাৰ্ণৰ মূলধন হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ষ্টক ক্ৰয় কৰাৰ কেইদিনমানৰ ভিতৰতে ষ্টকৰ পৰা লাভ লাভ কৰিবলৈ ছুইং ট্ৰেডিং ব্যৱহাৰ কৰা হয়; আদৰ্শগতভাৱে এদিনৰ পৰা সাত দিন। ব্যৱসায়ীসকলে তেওঁলোকৰ বিনিয়োগৰ লক্ষ্য সঠিকভাৱে নিষ্পাদনৰ বাবে অনুসৰণ কৰা গতিবিধিৰ জোখ-মাখ কৰিবলৈ ষ্টকসমূহ কাৰিকৰীভাৱে বিশ্লেষণ কৰে।

৪) মমেণ্টাম ট্ৰেডিং (Momentum Trading)
গতিবেগ ব্যৱসায়ৰ ক্ষেত্ৰত এজন ব্যৱসায়ীয়ে ষ্টকৰ গতিবেগ অৰ্থাৎ ষ্টকৰ মূল্যৰ যথেষ্ট গতি, হয় ওপৰলৈ বা তললৈ। এজন ব্যৱসায়ীয়ে হয় ব্ৰেক আউট হোৱা নহয় ব্ৰেক আউট হ’বলগীয়া ষ্টক চিনাক্ত কৰি এনে গতিবেগৰ মূলধন হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰে।

উৰ্ধমুখী গতিবেগৰ ক্ষেত্ৰত ব্যৱসায়ীয়ে তেওঁৰ হাতত থকা ষ্টকসমূহ বিক্ৰী কৰে, যাৰ ফলত গড়তকৈ অধিক লাভ হয়। তললৈ যোৱাৰ ক্ষেত্ৰত ব্যৱসায়ীয়ে ইয়াৰ মূল্য বৃদ্ধি হ’লে বিক্ৰী কৰিবলৈ যথেষ্ট পৰিমাণৰ ষ্টক ক্ৰয় কৰে।

৫) পজিচন ট্ৰেডিং (Positional Trading)
পজিচন ট্ৰেডাৰসকলে হ্ৰস্বম্যাদী মূল্যৰ গতিবিধিৰ পৰিৱৰ্তে ষ্টকৰ দীৰ্ঘম্যাদী সম্ভাৱনাৰ মূলধন হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰাৰ লক্ষ্যৰে মাহৰ পিছত মাহ ধৰি ছিকিউৰিটি ৰাখে। এই ব্যৱসায় শৈলী এনে ব্যক্তিৰ বাবে আদৰ্শ যিসকল বজাৰৰ পেছাদাৰী বা বজাৰৰ নিয়মীয়া অংশগ্ৰহণকাৰী নহয়।

অনলাইন ট্ৰেডিঙৰ বৰ্তমানৰ প্ৰভাৱ (Current Impact of Online Trading)
ইণ্টাৰনেটে ষ্টক মাৰ্কেটৰ ব্যৱসায়ক উন্নীত কৰাত যথেষ্ট অৰিহণা যোগাইছে। ইয়াৰ ফলত সাধাৰণ মানুহৰ বাবে ছিকিউৰিটিসমূহ অধিক সুলভ আৰু সুবিধাজনক হৈ পৰিছে। এজন ব্যক্তিয়ে এতিয়া ভাৰতত অনলাইন ট্ৰেডিঙৰ জৰিয়তে শ্বেয়াৰ বজাৰত সহজেই ব্যৱসায় কৰিব পাৰিব।

অনলাইন ট্ৰেডিঙৰ আবিৰ্ভাৱৰ পিছৰে পৰা মিউচুৱেল ফাণ্ডেও যথেষ্ট জনপ্ৰিয়তা লাভ কৰিছে। ব্যক্তিগতভাৱে এতিয়া অনলাইনত উপলব্ধ বিকল্পৰ বিশাল জলাশয়ৰ পৰা পোনপটীয়াকৈ মিউচুৱেল ফাণ্ড আৰু অন্যান্য ছিকিউৰিটিজ লাভ কৰিব পাৰিব। বিনিয়োগকাৰীয়ে এতিয়া অধিক সক্ৰিয় আৰু জল্পনা-কল্পনামূলকভাৱে ব্যৱসায় কৰিব পাৰে, যাৰ ফলত তেওঁলোকৰ লাভজনকতাৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি পায়।